Terug
naar het overzicht.![]()
De middenbeuk van de Kathedeaal van Reims.
Maar dan nu het hele verhaal:De Gotiek. Even een stukje maatschappijgeschiedenis. In de periode die wij nu Gotiek noemen groeit de economie van lokaal (dus echt per dorp) tot heus Europees. Dit gebeurt tussen 11de en de 14de eeuw. Gevolg van ontwikkelingen in de landbouw zijn enorm:
Aantal marktplaatsen neem toe. Arbeidsplaatsen, arbeidskrachten en consumptie nemen toe. Ontwikkeling van geld, wisselbrief, verzekeringen en het krediet. Ontstaan middenstand: verkopers, kopers, geldwisselaars, verzekeraars, bankiers. Veiligheid doet wonderen: Doordat er meer handel is, en er voor de groeiende bevolking meer bomen gerooid worden (brandstof, bouwmateriaal) wordt het veiliger om te reizen, en kan er veiliger gereisd worden. Kunstenaars kunnen op missie gezonden worden. Vertegenwoordig je stad waardig: Maak mooie dingen! De kerk blijft de grote opdrachtgever (nog éééuwen!) Altaarstukken zijn het meest gevraagd. Verder miniaturen, epitafenen en andere gedenkstukken; En altijd staat de schenker klein vooraan, groot zou ijdel zijn. De heilige wordt iets groter afgebeeld dan de gewone mensen. Van louter symbolisch komt er een groter realisme. Binnen het schilderij komt langzaam een eigen belevingswereld tevoorschijn. Eenvoudig weliswaar, want twee bomen duiden op een heel bos, en een paar scherpe stenen duiden op een lokatie in de bergen (We noemen dat 'Pars pro Toto', dus een deel staat model voor het idee van het geheel). Een voorstelling met een gelijkwaardigheid van woord en beeld, die betrekking hebben op de dood zonder met een graf direct verbonden te zijn noemt men een epifaan. Ook de gotische kerk zit vol met plaatjes voor mensen die niet konden lezen, nog ruim de merderheid van de bevolking. Door de nieuwe bouwwijze met de luchtbogen verliezen de muren hun dragende functie en worden de ramen steeds groter. Steeds meer plaats voor plaatjes! Het verhaal in glas-en-lood kent een ongewone bloeiperiode.
Sculptuur = beeldhouwwerk = plastiek Tijdens de gotiek verschuift de uitbeelding: Van stramme pilaarfiguren naar lossere en beweeglijkere figuren met karakter Van strak en emotieloos naar uitbeelding van echte emotie Van onnatuurlijk recht naar een meer ontspannen S-houding Van stijve (streepachtige) plooien naar vanzelfsprekende kreukels in kleding
De mooiste manier om je als stad te profileren is een echte kathedraal…. Bij voorkeur van een beroemde persoon voor een beroemde persoon. Dus duidelijk zichtbaar mee-gefinancierd door een rijke sterfelijke persoon (het geld moet ergens vandaan komen tenslotte), maar natuurlijk ter ere van een overleden heilige die op die plaats waar hij gebouwd werd iets belangrijks gedaan of veroorzaakt heeft. Als zo'n kerk ongeveer klaar is wordt hij gewijd door een kerkelijke hoogwaardigheidsbekleder (bisschop) en in gebruik genomen. En in de eeuwen daarna steeds naar de laatste mode bijgewerkt en opgeleukt. En zo staat Europa vol met 'Sint Jannen', 'Sint Pieters' en 'Notre Dames' en nog veel meer. Stadbewoners betaalden en betalen mee aan de bouw van een kathedraal door belastingen en giften (de eerste sponsering); het was een eer èn een must om mee te kunnen betalen aan de nieuwe kathedraal. De rijken gaven het meest, en stonden dan met naam en toenaam vermeld in bijvoorbeeld het glas-in-lood. Niet te groot, dat was weer ijdel. Ook beroepsverenigingen (gilden) betaalden mee. Ook zij kregen vaak een plaats in het raam. Elke beroepsgroep had z'n eigen beschermheilige, en spaarde om in de nieuwe kerk een kapelletje in te kunnen richten voor de heilige. Daar kon je dan om hulp bidden als je een goed idee nodig had, of hulp, of gewoon de heilige positief wilde stemmen. Zo'n heilige was wel jouw tussenpersoon tot Jezus of Maria. Heel belangrijk dus! Terug naar het overzicht. |